Este tipo de asasinatos, que algúns autores encadran dentro do concepto “represión paralegal”, son levados a cabo sobre todo nos primeiros meses tras o golpe militar. Estas accións, que poderían parecer incontroladas, estaban planificadas con anterioridade ao golpe militar e buscaban o sometemento do territorio no que este triunfa, mediante a eliminación dos cadros políticos, sindicais, agrarios, etc; os sublevados aseguraban así a quietude na retagarda coa paralización polo terror de calquera asomo de resistencia, ó tempo que impulsaban o achegamento ó novo réxime de importantes sectores da poboación, por medo ou pola defensa dos seus intereses e que colaboraban activamente coas novas autoridades integrándose en milicias paramilitares, denunciando e servindo de testemuñas contra os considerados inimigos ou, simplemente, mirando para outro lado.
Esta política represiva tivo como executores ás milicias falanxistas e determinados grupos da Guardia Cívica, seguindo as directrices ou a tolerancia das autoridades militares, delegados da orde pública e mandos da Guardia Civil.
A maioría das veces, as vítimas eran sacadas, de madrugada, dos cárceres ou da illa de S. Simón, aducindo traslados a outros cárceres ou a realización de interrogatorios; outras veces eran capturadas nos seus domicilios ou refuxios. En varias ocasións, utilizábase a “lei de fugas” testemuñando o intento de fuxida tras a consabida avaría do automóbil que transportaba aos detidos. Tamén era corrente utilizar como tapadeira do “paseo” a modalidade do fusilamento por “estar incursos en el bando” que posibilitaba a execución inmediata do detido.
As dificultades de elaborar un listado preciso de “paseados” é grande dada a natureza dos feitos.
A existencia do proxecto universitario Nomes e Voces supuxo un avance considerable, ao reunir información de diversas investigacións de tipo local e outras fontes, aínda que, como é lóxico, existen algunhas diverxencias nos datos.
O seguimento de diversas fontes: novas dos xornais da época, bibliografía, testemuños orais, referencias en causas militares, anotacións en rexistros civís... deron como resultado un listado de vítimas “paseadas” en Pontevedra capital e inmediacións. Consideramos o criterio, ao noso entender máis fiable, do lugar no que se comete o asasinato, aparece o cadáver ou está rexistrado, en lugar do domicilio ou lugar de nacemento da vítima. Facemos constar a data da morte.
Abilleira González, Luis 6-09-1936.
Acuña Agulla, Benito 19-09-1936. (1)
Agra Mondragón, Ángel 29-12-1936.
Alonso Pérez, Juan 8-11-1936.
Amoedo Nogueira, Manuel 1936.
Ares Villaverde, Avelino 26-09-1936.
Bao Rúa, Gerardo 30-01-1937.
Barreiro Prol, José 15-04-1937.
Blanco Abal, Saturnino 17-04-1937. (2)
Búa Laredo, José 4-12-1936.
Caamaño Tobío, Manuel 16-04-1937.
Calvar González, Manuel (¿Antonio? 19-12-1936.
Casal Dozo, Alberto 11-11-1936.
Castro Lobo, Ruperto 11-3-1937.
Cortizo González, José 11-08-1936.
Costas Bahamonde, Domingo 11-10-1936.
De la Torre López, José 25-09-1936.
Dios Vázquez, Edelmiro 4-09-1936.
Eymar Fernández, Ricardo 4-09-1936 (3)
Fares Fidalgo, José 5-09-1936. (4)
Fariña Duque, Antonio 11-11-1936.
Fernández Balboa, Benito 4-01-1937.
Fernández Blanco, Francisco 7-09-1936.
Fernández Núñez, Manuel 29-08-1936.
Fernández Turnes, Sebastián 24-08-1936. (5)
Franco Durán, Aniceto 24-11-1936.
Gallego Acuña, José 24-08-1936.
Gallego Moya, Antonio 19-10-1937. (6)
Gama Casalderrey, Faustino 30-12-1936.
García Santos, Eduardo 11-11-1936.
Godoy Rago, [Lago] José 24-11-1936.
Gómez Bao, Santiago 5-12-1936.
Gómez Sampayo, José 8-11-1936.
González, Jesús " Pernas" 11-08-1936.
Judas Adato, José 17-08-1936.
Kanareuski Michael 17-08-1936.
Lorenzo Boullosa, Francisco 4-09-1936.
Magdalena García, Juan 10-09-1936.
Miranda Cabral, Rufino 11-12-1936.
Muñiz Leiro, José 25-09-1936.
Nores Rodríguez, Emilio 25-09-1936.
Otero Lago, José 4-12-1936. Executado tras C. de Guerra.
Oubiña López, Manuel. 4-12-1936. " "
Pando Rivero, Luis 4-12-1936. " " (Ver nota 9 )
Pazos Barreiro, Julio 11-03-1937.
Pérez Losada, Benito 27-04-1937. (7)
Pintos Quinteiro, José 27-08-1936.
Piñeiro Barreiro, Francisco 26-09-1936.
Puga Sánchez, Genaro 9-08-1936.
Rey Iglesias, Alberto 2-01-1937.
Rey Rey, Andrés 5-9-1936. (Modificada a data, ver nota 10)
Rial Vidal, Ángel 13-11-1936.
Rodrigo Méndez, Alfonso 5-09-1936.
Rodríguez Alonso, Telmo 8-11-1936.
Rodríguez Neira, Raimundo 14-08-1936.
Romero Castiñeira, José 11-11-1936.
Sáez Ruíz, Vicente 5-12-1936.
Sobral González, Juan 12-10-1936. (8)
Taberneiro Fraiz, José María 11-08-1936.
Teixeira Alonso, Adonis 5-12-1936.
Torre López de, José 25-9-1936.
Torres Lorenzo, Aurelio 23-08-1936.
Torres Paz, José 11-08-1936.
Vázquez Vázquez, Francisco 24-11-1936.
Vilas Davila, Emilio 29-12-1936.
Villar Fortes, Albino 24-11-1936.
Zbarsky Geller, Abraham 29-12-1936.
Notas:
1. Consta como “suicidio” no cuartelillo de seguridade do Goberno Civil; fora testemuña no xuízo contra Genaro Estévez e Salvador Pastoriza e detivérono por “escandalizar” á saída do mesmo. Era alcalde de barrio de Salcedo. Falece no Hospital por cortes de cristal nos brazos.
2. Resultou ferido nun confuso incidente en Cangas e faleceu no Hospital pontevedrés.
4. De Fontao; un informe da Guardia Civil di: “es el elemento más peligroso de la comarca, distinguido en la organización de huelgas en las minas de estaño”.
5. Detido en varias ocasións en tempos da República por roubo e outros delitos.
Aplícanlle a “lei de fugas” nun traslado.
6. Ex-garda de seguridade. Os xornais falan de suicidio.
7. De Estribela, coxo, xornaleiro, os xornais din que se suicidara na Caeira tirándose ao paso do tren.
8. Diverxencia nas fontes sobre se foi “paseado” ou executado logo do consello de guerra.
9. Novas investigacións confirman de xeito indubitable que ningún deles foi "paseado" como consta en varias publicacións. Foron executados na Caeira, tras consello de guerra. Ver próxima entrada.
10. Documentación atopada recentemente proba que foi paseado o 5 de setembro de 1936 aplicándolle a lei de fugas nun traslado. (26-1-2013)
Tamén aparecen citados en diferentes publicacións como “paseados” en Pontevedra, os seguintes:
Areán Moure, Emilio 24-07-1936.
Cacabelos, Manuel 12-03-1937.
Fariña Torres, Faustino 22-09-1936.
García Bustos, José 7-8-1936.
García Ferro, Manuela 13-09-1936.
García Martínez, R. 12-10-1936.
González González, Gumersindo 11-11-1936.
González Rodríguez, José 3-10-1936.
Janes Otero, Juan Antonio 24-11-1936 (1)
Moreira, Antonio 25-04-1938.
Nieto Landín, Constante 2-07-1938
Omil Pesqueira, José 24-08-1936
Padín Romero, Luis 21-02-1937.
Pereira Pintos, José 20-08-1936.
Pesado Oujo, Manuel ?
Portela Pérez, Domingo 27-12-1936
Rey Vidal, Manuel 4-02-1937.
Sánchez Brea, José Mª ?
Sanes Otero, Antonio 24-11-1936.
Sanes Otero, Juan 24-11-1936.
Silva Pereira, Avelino 10-08-1936.
Solla Alejandro, Jesús 11-09-1936.
Tillas Lorenzo, Francisco 25-10-1936.
Tomé Lobeiras, Gerardo 24-12-1936
Trabazo Serapio, Víctor ?
Vieites Castro, Manuel 25-12-1936.
(1) Coido que se corresponde cun dos irmáns Sanes-
Non consideramos como vítimas de “paseos” diversas mortes como as sucedidas en tiroteos o día da sublevación ou en incidentes que non se axustan estritamente a esta modalidade. Será benvida calquera información sobre o presente listado.
No hay comentarios:
Publicar un comentario